Jakie ryzyko niesie za sobą weksel in blanco?

Weksel in blanco to jeden z popularniejszych sposobów zabezpieczenia wykonania umowy. Powszechnie korzystają z niego zarówno banki i firmy pożyczkowe, jak i przedsiębiorcy we wzajemnych relacjach. Weksel in blanko zawdzięcza swoją popularność prostocie formy. Do jego wystawienia wystarczy bowiem zwykła kartka papieru. Nie potrzeba tu żadnych urzędowych blankietów, dodatkowych opłat, czy też wizyt u notariusza. Stąd też weksel in blanco to spora wygoda dla wierzyciela. Niestety ta wygoda okupiona jest sporym ryzykiem dla dłużnika – wystawcy weksla.

Czym jest weksel in blanco?

Weksel in blanco to nic innego jak weksel, który w momencie jego wystawienia (podpisania) nie posiada jeszcze wszystkich niezbędnych elementów. Najczęściej jest to czysty blankiet zaopatrzony jedynie w podpis wystawcy. Pozostałe jego elementy, takie jak oznaczenie remitenta, data i miejsce wystawienia, data i miejsce zapłaty, a co ważniejsze suma wekslowa, uzupełniane są już przez posiadacza weksla przed jego przedstawieniem do zapłaty.

Jak już wskazano na wstępie, weksel in blanco najczęściej wystawiany jest dla zabezpieczenia wykonania umowy. Jeżeli wystawca (dłużnik) nie wykona ciążących na nim obowiązków, remitent (wierzyciel) wypełnia weksel in blanco na kwotę zadłużenia i występuje do sądu z żądaniem wydania nakazu zapłaty z weksla.

Z czego wynika ryzyko związane z wystawieniem weksla in blanco

Weksel in blanco po jego uzupełnieniu ma szczególną moc. Na jego podstawie można stosunkowo szybko i przy niższych niż normalnie kosztach uzyskać nakaz zapłaty. Nakaz zapłaty z weksla stanowi zaś tytuł zabezpieczenia już z chwilą jego wydania i podlega wykonaniu od razu, bez żadnych dodatkowych klauzul.

Istotniejszym jest jednak to, że nakaz zapłaty z weksla jest natychmiast wykonalny. Jeżeli dłużnik nie zapłaci w ciągu dwóch tygodni zasądzonej nim kwoty, wierzyciel po uzyskaniu klauzuli wykonalności może od razu wszcząć postępowanie egzekucyjne. Bez znaczenia jest przy tym złożenie zarzutów do nakazu zapłaty, tj. jego zaskarżenie. Jeżeli nawet pozwany kwestionuje swoją odpowiedzialność i postępowanie sądowe jest jeszcze w toku, komornik może już np. pozajmować jego rachunki bankowe.

Mając na uwadze powyższe może się zdarzyć, że nawet jeżeli weksel in blanco zostanie wystawiony przez osobę nieuprawnioną (kradzież weksla) lub niezgodnie z umową wekslową, to cała suma wekslowa zostanie wyegzekwowana jeszcze przed zakończeniem postępowania sądowego.

Co więcej, biorąc pod uwagę fakt, że wystawienie weksla in blanco zazwyczaj sprowadza się jedynie do złożenia podpisu na czystym blankiecie, nie łatwo będzie udowodnić swoje racje, np. że wypełniony weksel stanowił zabezpieczenie innej umowy, niż ta którą wskazał wierzyciel. Problematycznym będzie już samo udowodnienie, że weksel, który trafił do sądu był wcześniej wekslem in blanco. Przy czym nawet podpisanie umowy wekslowej niewiele tu zmienia.

Sam podpis na wekslu in blanco w razie jego nieprawidłowego lub nieuzasadnionego wypełnienia nie daje wystawcy żadnych szans na wykazanie przed sądem daty, miejsca i okoliczności jego złożenia, a zwłaszcza istnienia lub nie zobowiązania, na zabezpieczenie którego weksel in blanco został wystawiony.

Jak bezpiecznie wystawić weksel in blanco?

Wypełnij jak najwięcej elementów weksla in blanco

Najlepszym zabezpieczeniem jest wypełnienie jak największej ilości elementów weksla in blanco. W szczególności należałoby zadbać o to, aby w jego treści oznaczony był już remitent, tj. podmiot mogący żądać zapłaty, a ponadto data jego wystawienia. Nie należy przy tym obawiać się wpisywania daty wystawienia weksla in blanco, albowiem termin przedawnienia roszczenia z weksla liczony jest od dnia płatności. Oznaczenie remitenta zabezpiecza nas na wypadek wejście weksla in blanco w niepowołane ręce. Data wystawienia pozwoli natomiast na przypisanie go do konkretnej umowy, dla zabezpieczenia której został wystawiony.

Klauzula “zapłacę na rzecz, ale nie na zlecenie”

W treści weksla in blanco dobrze jest zawrzeć klauzulę “zapłacę na rzecz, ale nie na zlecenie”, która pozbawia remitenta możliwości puszczenia weksla w obieg przez indos. Dokonanie indosu pozbawia bowiem wystawcę możliwości podnoszenia zarzutów przysługujących mu względem pierwotnego posiadacza weksla.

Zażądaj sporządzenia umowy wekslowej

Umowa wekslowa określa warunki i zasady wypełnienia weksla in blanco. Ważne jest przy tym, aby obie strony złożyły swój podpis na takiej umowie. W praktyce można spotkać się z umowami wekslowymi podpisanymi tylko przez wystawcę weksla in blanco. Niestety w takim przypadku trudno będzie wykazać przed sądem, że wierzyciel zaakceptował jej treść, a co za tym idzie, że była dla niego wiążąc.

Należy też zadbać o to, aby zachować dla siebie jeden egzemplarz umowy wekslowej. W przeciwnym razie problematycznym będzie wykazanie istnienia takiej umowy.

Na wekslu in blanco zamieść adnotację o zawarciu umowy wekslowej

Jeżeli została zawarta umowa wekslowa określająca warunki i zasady uzupełnienia weksla in blanco, to warto na jego rewersie zamieścić adnotację o jej istnieniu. W przypadku wystawienia większej ilości weksli in blanco nie będzie wątpliwości, z którą umową wekslową jest związany dany weksel. Można też zaparafowaną przez strony kopie weksla in blanco dołączyć do umowy wekslowej jako załącznik.